«Mέχρι τα ουράνια σώματα με πομπούς και με κεραίες
φτιάχνουν οι Ελληνες κυκλώματα κι ιστορία οι παρέες»
Ας κρατήσουν οι χοροί – Διονύσης Σαββόπουλος
Mια μαθήτρια από ένα απομονωμένο χωριό που περνάει πρώτη στη σχολή προτίμησής της στο πανεπιστήμιο χωρίς φροντιστήριο με τη βοήθεια του ίντερνετ, ένας συντοπίτης της γεωργός που καταφέρνει να πουλήσει χωρίς μεσάζοντες την αδιάθετη παραγωγή του, ακόμη και ένας παππούς που σερφάρει στο διαδίκτυο διατηρώντας λογαριασμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: όλα τα παραπάνω και πολλά ακόμη έγιναν εφικτά χάρη στην αστική μη κερδοσκοπική οργάνωση sarantaporo.gr, που κατάφερε να δικτυώσει 15 απομακρυσμένα χωριά του Δήμου Ελασσόνας οικοδομώντας ένα κοινοτικό ασύρματο δίκτυο, εκεί που οι επίσημες πολιτικές και τα ευρωπαϊκά κονδύλια για τη γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος απέτυχαν προς επίρρωσιν του σαββοπουλικού «των Ελλήνων οι κοινότητες φτιάχνουν άλλους γαλαξίες»… επί της Γης.
Πώς ξεκίνησαν όλα;
Αυτή είναι η ιστορία μιας παρέας παιδιών που είτε είχαν μεγαλώσει στο χωριό είτε είχαν καταγωγή από εκεί, συναντιόντουσαν τα καλοκαίρια και περνούσαν όμορφα.
Μεγαλώνοντας άλλοι έφυγαν στο εξωτερικό ή σε άλλες πόλεις, έκαναν οικογένειες και αποφάσισαν να κάνουν κάτι για να διατηρήσουν την επαφή μεταξύ τους αλλά και να προσφέρουν κάτι στο χωριό.
Ξεκίνησαν λοιπόν να φτιάξουν μια ιστοσελίδα για να ανταλλάσσουν νέα για τον τόπο τους.
Κι έτσι στην καλοκαιρινή συνάντηση του 2010, εκεί που ήταν έτοιμοι να την παρουσιάσουν στην πλατεία του χωριού, συνειδητοποίησαν ότι το χωριό δεν είχε σύνδεση στο διαδίκτυο και δεν μπορούσαν να τη δουν.
Αυτή η δημιουργική παρέα δεν το έβαλε κάτω αλλά άρχισε να ψάχνει τι μπορεί να κάνει για να διασυνδέσει το χωριό.
Ηρθαν σε επαφή με τα ασύρματα κοινοτικά δίκτυα, μια τεχνολογία και έναν τρόπο οργάνωσης που ήδη υπήρχε στην Ελλάδα και μάλιστα λειτουργούσε στην Αθήνα, ένα από τα πρώτα ανοιχτά δίκτυα που φτιάχτηκαν διεθνώς, το Μητροπολιτικό Δίκτυο Αθηνών (amn), και αναθάρρησαν καθώς κατάλαβαν ότι υπήρχε τρόπος να «χτίσουν» τη δική τους υποδομή που θα έδινε ασύρματη επικοινωνία στην πλατεία του χωριού.
Την ιστορία μάς διηγείται ο κ. Χρυσός, που δεν είναι από το Σαραντάπορο: την έμαθε από έναν φίλο και συμφοιτητή του που του είπε «έλα να δεις τι κάνουμε».
«Από τότε ερωτεύτηκα το εγχείρημα» μας λέει και σήμερα είναι διαχειριστής του.
Οχι ότι είχε κανένας τις ιδιαίτερες γνώσεις που θα του επέτρεπαν να φτιάξει κάτι τέτοιο.
Αλλά «ψαρεύοντας έρχεται η θάλασσα» που λέει κι ο ποιητής και το κατόρθωσαν ψάχνοντας και μαθαίνοντας τόσο στο διαδίκτυο όσο και συνεργαζόμενοι με ομάδες που δραστηριοποιούνται με τα δίκτυα και τις υποδομές τους.
Αρχικά αξιοποιήθηκε μια δωρεά εξοπλισμού μέσω ενός προγράμματος που είχε προκηρυχθεί από την Εταιρεία Ελεύθερου Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα (ΕΛΛΑΚ) για ανθρώπους που ήθελαν να εγκαταστήσουν μια τέτοια υποδομή στη γειτονιά, την παραλία, το χωριό τους και έδιναν τον εξοπλισμό: έτσι στήθηκε η πρώτη υποδομή στο Σαραντάπορο το 2010.
Τρία χρόνια μετά, από στόμα σε στόμα το είχαν μάθει στα γύρω χωριά, τους βρήκαν και τους είπαν «θέλουμε κι εμείς».
Ετσι μέσα σε τρία χρόνια είχαν δικτυωθεί 15 απομακρυσμένα χωριά της ηπειρωτικής Ελλάδας στην Ελασσόνα, απέναντι από τον Ολυμπο, με βασική τους δραστηριότητα την αγροτοκτηνοτροφία, και με περίπου 3.500 κατοίκους που ζούσαν μέχρι τότε στην απομόνωση.
Οχι ότι είχαν και καμιά εναλλακτική λύση για πρόσβαση στο διαδίκτυο, καθώς δεν συνέφερε οικονομικά τις εταιρείες- παρόχους να επενδύσουν σε υποδομές οπτικής ίνας ώστε να φτάσει ώς εκεί η σύνδεση (DSL), με αποτέλεσμα τα χωριά αυτά να είναι επιπλέον καταδικασμένα σε αυτό που αποκαλείται τεχνολογική και ψηφιακή απομόνωση.
«Αλλαξε η καθημερινότητά τους»
● Γιατί όμως είχε σημασία αυτό για τους ανθρώπους εκεί;
«Μα γιατί άλλαξε την καθημερινότητά τους» μας λέει ο συνομιλητής μας, δίνοντάς μας τα παραδείγματα που το αποδεικνύουν.
Οι επισκέπτες γιατροί που πήγαιναν στα χωριά για να δουν τους ασθενείς δεν είχαν τη δυνατότητα να τους συνταγογραφήσουν φάρμακα.
Δεν είχαν πρόσβαση δηλαδή στο σύστημα υγείας και χρειαζόταν οι άρρωστοι να διανύουν 30 χιλιόμετρα ώς την Ελασσόνα για να εξυπηρετηθούν και να γίνει κάνει κάτι που θεωρείται δεδομένο στην πόλη.
Οι μαθητές, που επίσης πηγαίνουν στην Ελασσόνα σχολείο, ήταν ξεκομμένοι από τους συμμαθητές τους και τις παρέες τους καθώς δεν μπορούσαν να διατηρήσουν επαφή μεταξύ τους μέσω των διάφορων εφαρμογών για κινητά, αφού ακόμη και η διαδικτυακή σύνδεση των κινητών (3G) ήταν δύσκολο να λειτουργήσει στα μέρη αυτά λόγω του ορεινού ανάγλυφου και της μη καλής κάλυψης από τις κεραίες των τηλεφωνικών εταιρειών.
Αλλά και οι τοπικοί επαγγελματίες, οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι απέκτησαν πρόσβαση σε εργαλεία και γνώσεις προκειμένου να βελτιώσουν τη δουλειά τους.
Αρίστευσε μέσω διαδικτύου
Με τη μαθήτρια που αρίστευσε στη σχολή της δείχνει πού μπορεί να φτάσει και τι δυνατότητες ξεκλειδώνει για τα παιδιά της περιοχής: αυτή η μαθήτρια κατάφερε μέσω της σύνδεσης να παρακολουθεί ένα ανοιχτό φροντιστήριο που οργάνωνε ο καθηγητής από το σχολείο της on line διαδικτυακά για να βοηθήσει τα παιδιά της τάξης του να τα καταφέρουν στις πανελλήνιες χωρίς να χρειάζεται να παρακολουθούν ιδιωτικά φροντιστήρια.
Η 18χρονη Ιωάννα Μπουμπουνάρα, από το Φλάμπουρο Ελασσόνας, αρίστευσε στις πανελλήνιες εξετάσεις του ’15, κατάφερε να περάσει στη σχολή Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ και σήμερα είναι φοιτήτρια φαρμακευτικής στη Θεσσαλονίκη.
Οπως λέει η ίδια, η χρήση του διαδικτύου και η εύκολη και γρήγορη πρόσβαση σε αυτό φαίνεται πως ήταν καταλυτική σε αυτή την προσπάθεια.
«Πριν από τη χρήση του ασύρματου κοινοτικού δικτύου, πρόσβαση στο διαδίκτυο είχα ασύρματα μέσω μιας εμπορικής υπηρεσίας γνωστής εταιρείας.
Ωστόσο, το σήμα στο χωριό από το δίκτυο αυτής της εταιρείας ήταν αρκετά αδύναμο, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η γρήγορη πλοήγηση στο διαδίκτυο.
Αυτό το πρόβλημα δεν υπάρχει πια μέσω του κοινοτικού δικτύου Sarantaporo.gr.
Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας μου για τις πανελλαδικές εξετάσεις, το διαδίκτυο αποτέλεσε φυσικά σημαντικό αρωγό.
Πρώτα από όλα μου δόθηκε η δυνατότητα να κατεβάζω επιπλέον υλικό σε κάθε μάθημα, όπως για παράδειγμα δύσκολες ασκήσεις, θέματα εξετάσεων, διαγωνίσματα, καθώς και ό,τι άλλο λειτουργούσε συμπληρωματικά στη βαθύτερη κατανόηση και εμπέδωση της εξεταστέας ύλης.
Κάτι άλλο, πολύ σημαντικό, που δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί στον μέγιστο βαθμό χωρίς τη χρήση του διαδικτύου, ήταν η επικοινωνία με τους καθηγητές μου.
Συγκεκριμένα, βρισκόμασταν σε συνεχή επαφή μέσω μιας διαδικτυακής τάξης, όπου μοιραζόμασταν χρήσιμο υλικό και λύναμε κάθε απορία πάνω στο μάθημα, έτσι ώστε να καλύπτουμε τα κενά που δημιουργούνται λόγω του περιορισμένου χρόνου που αφιερώνεται στα εξεταζόμενα μαθήματα από το σχολείο» λέει η ίδια στο Sarantaporo.gr.
Τα παράπλευρα οφέλη
Η ενίσχυση της ενεργού συμμετοχής είχε και άλλα παράπλευρα οφέλη: η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας ήθελε να τρέξει κάποια ερωτηματολόγια στους κατοίκους της περιοχής γύρω από τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (μια ασθένεια που μπορεί κάποιος να την έχει χωρίς να το γνωρίζει), κάτι που πρακτικά θα ήταν δύσκολο και αμφίβολης αποτελεσματικότητας – να έρθει ένας ερευνητής, να χτυπάει πόρτα πόρτα τα σπίτια, να τον εμπιστευτούν και να του ανοίξουν, χώρια τα έξοδα για να φτάσει εκεί.
«Εμείς τρέξαμε τα ερωτηματολόγιο μέσω του δικτύου μας, όπου στη σελίδα καλωσορίσματος που ανοίγει όταν κάποιος συνδέεται στο δίκτυό μας είχαμε βάλει και τη σημείωση “παρακαλούμε κοιτάξτε αυτό”. Σε έναν μήνα πήραν συμπληρωμένα κάπου 300-350 ερωτηματολόγια που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να είχαν συγκεντρώσει».
Τα αποτελέσματα ήταν συγκλονιστικά: οι δύο στους τρεις δεν γνώριζαν τίποτα για τη ΧΑΠ και οι τρεις στους τέσσερις δεν είχαν κάνει ποτέ σπιρομέτρηση.
«Αυτό οδήγησε σε κάποιες δωρεάν εξετάσεις για όσους ήθελαν στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου, αλλά και εδώ με κινητή μονάδα» συμπληρώνει ο συνομιλητής μας, προσθέτοντας ότι γίνονται σκέψεις ακόμη και για εφαρμογές τηλεϊατρικής.
Εν κατακλείδι: Δεν πρόκειται για ένα τεχνολογικό εγχείρημα, αλλά για το πώς η τεχνολογία καταφέρνει να μεταμορφώσει κάποιες τοπικές κοινότητες και να αλλάξει τη ζωή τους ριζικά.
«Ισως γιατί μόνο η επαφή με τις τοπικές κοινωνίες σε κάνει να αναγνωρίζεις τις πραγματικές τους ανάγκες και να καινοτομείς, γιατί δεν ξέρω αν θα μπορούσαν να καταλάβουν τι σημαίνει να ζεις στο χωριό και να κάνεις κάτι γι’ αυτό αν είσαι άσχετος και δεν έχεις ζήσει εκεί» λέει στην «Εφ.Συν.» ο κ. Χρυσός, για ένα εγχείρημα κοινού δικτύου που πέτυχε τη δικτύωση των ανθρώπων ώστε να οργανώσουν και άλλες δραστηριότητες όλοι μαζί, «γιατί προσφέρει καθημερινές λύσεις κι έγινε δικό τους, δείχνοντας ότι όταν κάνεις κάτι μαζί με τους άλλους, γίνεσαι κοινότητα και αυτό έχει πρόσθετη αξία, καθώς αποτελεί έναν ζωντανό δίαυλο επικοινωνίας και αλληλοενημέρωσης μεταξύ των κοινοτήτων που συμμετέχουν».
Και όπως δήλωσε ένας συγχωριανός τους στο ντοκιμαντέρ που γύρισαν για το εγχείρημά τους, «είναι ό,τι καλύτερο μας συνέβη».
Πρόσβαση για όλους
Τι ακριβώς είναι αυτή η υποδομή; Μιλάμε για ένα ανοιχτής πρόσβασης δίκτυο που σημαίνει ότι μπορείς να συνδεθείς με το κινητό ή τον υπολογιστή σε οποιοδήποτε σημείο πιάνει το δίκτυο – κυρίως στα κεντρικά σημεία και κάποιες γειτονιές σε κάθε χωριό, ενώ σιγά σιγά επεκτείνεται.
Εξυπηρετεί εκτός από τους 3.500 μόνιμους κατοίκους των χωριών και χιλιάδες ανθρώπους που τα επισκέπτονται σε περιόδους γιορτών, διακοπών και φυσικά τους περιηγητές και τουρίστες που περνούν από εκεί.
Τι κάνει τη διαφορά;
«Είναι ένα δίκτυο που το αναπτύσσουμε σε συνεργασία με τους κατοίκους, με την ενεργό συμμετοχή τους, αφού τοποθετούμε τον εξοπλισμό κυριολεκτικά στα σπίτια τους, και οι κάτοικοι υιοθετούν ένα κομμάτι του εξοπλισμού εξασφαλίζοντας προσβασιμότητα όχι μόνο στο σπίτι τους αλλά για να εξυπηρετήσουν και τη γειτονιά.
»Από το 2014 έχουμε προχωρήσει στη σύνδεση των χωριών μεταξύ τους, που σημαίνει ότι ανοίγεις και μια πύλη επικοινωνίας μεταξύ των χωριών και τους δίνεις την τεχνική δυνατότητα να κάνουν το δεύτερο βήμα, δηλαδή να μάθουν τι εργαλείο είναι και πώς μπορούν να το αξιοποιήσουν. Ετσι συμβάλλουμε στη γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος που υπάρχει σε αυτές τις περιοχές, παρέχοντας πρόσβαση, αλλά επιπλέον τους μαθαίνουμε πώς να το χρησιμοποιούν για να βελτιώσουν τις ζωές τους και να δουλέψουν την επικοινωνία μεταξύ τους. Κι αυτό το κομμάτι το χτίζουμε σιγά σιγά σε συνεργασία με τους κατοίκους των χωριών» μας λέει ο κ. Χρυσός.
Πηγή άρθρου: Συντάκτης: Ιωάννα Σωτήρχου Η Εφημερίδα των Συντακτών